Het werk van advocaten in personen- en familierecht was ooit een ambacht gericht op de wet. Met de komst van internet is veel rechtskennis algemeen en openbaar toegankelijk geworden: overal zijn standaardformulieren en oplossingen te vinden op websites en in legal search programma’s. Voor particulieren lijkt die standaardisering een goede zaak, het bespaart geld en tijd. Maar wat kun je nog van een familierechtadvocaat verwachten, wat is eigenlijk nog de meerwaarde die hij of zij levert? Holistisch familierechtadvocaat en grondlegger van de holistische rechtspraktijk-beweging in Nederland, Petra Beishuizen over de verschillende voordelen en meerwaarde van het fenomeen.

1.     Verbinden in plaats van vechten: de nieuwe tijdse advocaat

Een holistisch jurist raakt geïnspireerd door het verbinden van en samenwerken met mensen in plaats van met ze te vechten en te vernietigen. 

het begin van de holistische beweging

In de jaren negentig ontstond een beweging in de Verenigde Staten de Comprehensive Law Movement, ook wel genoemd: Transformative Law of Integrative Law. Ze passen allemaal onder de paraplu van Holistic Law. In feite richtte advocaat Bill van Zyverden de International Alliance of Holistic Advocaten in de VS op. Zijn beweging werd opgepikt door de Amerikaanse familierecht advocate Kim Wright, met haar Cutting Edge Law Movement.

Bill en zijn hippie bohemian advocaat-vrienden zagen holistic law als een intellectuele uitdaging voor een select gezelschap. Bill zag de oorsprong van de term ‘holistisch’ zowel in het woord ‘heilig’ als het woord ‘geheel’. Hij duidde dit met zowel een Goddelijk perspectief als een perspectief van het zien van alle kanten. Samen betekent het ‘zien van al’ als één. Bill wilde zijn aanpak klein houden.

In 2011 nam Kim Wright met haar Cutting Edge Law Organization het gedachtengoed over en verspreidde het onder advocaten en mediators wereldwijd. Kim stelde zich ten doel om mensen met elkaar te verbinden; iedereen waar ook ter wereld. Wat haar betreft was de Integrative Law Movement voor iedereen zinvol. Ze reisde acht jaar de wereld rond en zocht pioniers voor de holistische praktijk in hun eigen vakgebieden. Ze noemde deze advocaten peace-makers. Samenwerken en aansluiting zijn de nieuwe centrale thema’s.

2. De holistische rechtspraktijk: ‘recht plus hart en ziel’ 

Een moderne advocaat helpt mensen door zich op te stellen als vertrouwde adviseur en vredesstichter en vindt duurzame oplossingen met recht, liefde en compassie.

Een holistisch jurist neemt afstand van de vechtscheiding en zoomt direct aan het begin van het proces in op de persoonlijke omstandigheden. Hij  herkent (latente) wensen van cliënten. Hij begeleidt bij conflicten op een manier die mededogen en liefde toont. De toekomst van de juridische dienstverlening in het familierecht wordt daarmee holistisch. Want een goede familierechtadvocaat heeft naast een sterk ontwikkelde antenne  voor juridische aspecten ook gevoel voor EQ en een spiritueel besef. Hij is niet bang deze competenties in te zetten.

Veel mensen hebben niet in de gaten dat ze bij een conflict de morele, fysieke, emotionele keuze hebben tussen een rode deur en een groene deur. Een holistisch jurist wijst je daarop:

RODE DEUR 

Je jurist trekt als een blauwe baret voor je ten strijde. Dapper en voor het goede doel. Maar: actie is ook reactie. Je oogst de oorlog die je voedt. Maar in deze zaak is dat de moeite waard en dient het proces een hoger belang. Daarom is het goed dat er rechters zijn en wettelijke grenzen. Ik ben zeker niet tegen procederen als er geen andere weg is. 

GROENE DEUR

Steeds meer mensen beseffen dat er ook een pad is van verbinding, (her)bouwen en een verbeterd toekomstperspectief. Veel conflicten kunnen worden opgelost door begrip. Zodra juristen de achterliggende emoties of beweegredenen snappen, kunnen ze cliënten behoeden voor slopende conflicten met alle negatieve gevolgen (voor henzelf en de andere leden uit het gezin zoals de kinderen). Kernwaarden zijn daarbij:

• Verantwoordelijkheidsbesef
• Verbinding  Compassie
• Vergevingsgezindheid en herstellen van relaties
• Diepgaand luisteren

3.  Menselijker, oprechter en energieker

Een holistisch jurist kan zijn/haar eigen waarden toepassen, hij/zij is daardoor menselijker, oprechter en energieker. Ook kan een holistisch jurist daardoor (latente) cliëntwensen ontdekken en voor rust kiezen: voor jou als cliënt en voor zichzelf. 

Crisis in de advocatuur vraagt om rust

De advocatuur is aan het veranderen. Als niet-jurist merk je het misschien niet maar sommigen spreken van een juridische revolutie omdat het huidige model onhoudbaar is. Volgens professor Susan Daicoff van de Universiteit van Florida, heerst er een driedelige crisis:

1. Het vak verandert.
2. Mensen hebben een lage dunk van advocaten en het juridische systeem.
3. Het gaat slecht met advocaten zelf: ze lopen 2 tot 4 keer meer kans op depressie, 2 keer hoger risico op alcoholisme, een hoge mate van burn-out en zelfmoorden en 20% meer stress (8 keer meer) dan andere professionals.

Kortom, er is volop behoefte aan (zelf)reflectie en rust. De holistische benadering is de nieuwe stap in onze manier van het uitoefenen van de wet. Cliënten en juristen willen méér dan een slagveld, we schreeuwen allemaal om een andere weg, we willen balans in ons eigen leven en dat van onze cliënten.

• De holistische benadering zorgt voor een krachtig, positief effect op zowel de cliënt als de jurist zelf: de cliënt ontvangt naast inhoudelijk rechtsadvies ook de persoonlijke aandacht die nodig zijn voor het duurzaam oplossen van conflicten én de advocaat kan zijn of haar werk uitvoeren op een manier die goed voelt.
• Er is meer aandacht voor de geluksbeleving en rust voor de cliënt en de jurist: beide kunnen tijdens het traject van bijvoorbeeld de echtscheiding stress minimaliseren, mindful zijn en de balans bewaren. 
• Er is ruimte voor flexibiliteit. Strikte kantoortijden zijn ouderwets. Daarom kunnen cliënt en jurist elkaar ontmoeten waar ze maar willen, wanneer ze het beste uitkomt. Thuis, op Kantoor, bij de cliënt… het is onderdeel van de holistische benadering. Als een overleg tijdens een heilzame strandwandeling kan plaatsvinden, waarom zou je dan achter een bureau blijven zitten? 

4.  Oplossingen vind je samen

Met een holistische jurist werk je samen aan het vinden van de best mogelijke oplossing van het conflict. Ook oplossingen buiten het juridische veld, waarbij je aandacht geeft aan het effect van een procedure op de betrokken partijen, of vragen stelt over de achterliggende belangen van het conflict, de ontstaansgeschiedenis en de waarde van de verbroken relatie kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het leveren van duurzame oplossingen. Je kunt dit bereiken bijvoorbeeld door middel van mediation, het inschakelen van externe deskundigen, of andere vormen van conflicthantering waarbij professionals met elkaar samenwerken in een container in het belang van de cliënten. De kunst is om het conflict te beslechten door eerst te onderzoeken waar de emotionele belangen liggen. Pas daarna kunnen mensen elkaar weer zien of horen en ontstaat ruimte voor oplossingen op inhoudelijk niveau. 

Waar ligt de focus bij Holistic Law?

De holistische benadering van het beoefenen van het recht is niet alleen gericht op het bestaande juridische pad, de juridische conflicten of het juridisch systeem en wat rechters en juridische professionals beschouwen juist te zijn voor een juridisch dilemma. Het is ook gericht op het pad van de ziel, het gevoel en het hart.

Holistic Law is een vorm van de beroepspraktijk, waar geen vaste route wordt voorgeschreven. Advocaten en rechters met compassie, en professionals in andere disciplines kunnen desgewenst allen een bijdrage leveren (afhankelijk van de situatie: accountant, notaris, psycholoog, therapeut, coach, financieel adviseur). Iedere adviseur heeft daarbij zijn of haar eigen zogenaamde ziele-taak die inhoudt dat we enerzijds vragen om hulp en aan de andere kant de gevraagde hulp bieden. We doen dit normaalgesproken in een bepaalde evenwichtige manier op basis van het pad dat een cliënt heeft gekozen. Voor de meeste advocaten is hulp vragen een stuk moeilijker dan hulp bieden. Echter ook zorgen voor jezelf is onderdeel van de holistische aanpak. Een professional die goed voor zichzelf zorgt en bewust werkt met zijn cliënt aan het verlenen van zorg en begeleiding, zal geloofwaardiger en veiliger overkomen dan een advocaat die zijn cliënt behandeld als een dossier met urenstaten.

5. Een holistisch jurist is mindful

Toepassing van mindfulness in het rechtssysteem

Op de Berkely School of Law nam Charles Halpern een initiatief om mindfulness toe te passen in het recht. Mindfulness en  meditatie zijn oefeningen waarbij je aandacht schenkt aan iedere beleving. De voordelen zijn al eeuwenlang bekend en recente neurologische en psychologische studies bevestigen dat regelmatige beoefening hiervan het vermogen tot concentratie vergroot. En: het is goed voor ons. Meditatie verlaagt stress, vergroot het immuunsysteem en verlengt levens. Uiteraard draagt meditatie bij aan positieve emoties. Bij Berkely gelooft men dat mindfulness kan leiden tot een gezonder rechtssysteem met meer ruimte voor compassie. Hoe meer juristen mindfulness omarmen en beoefenen, hoe sterker ze verwachten dat processen minder op strijd zijn gebaseerd en minder pijn veroorzaken met als resultaat: effectievere en menselijker wetten en regels.  

Op de Universiteiten van Miami, Florida en Missouri worden mindfulness cursussen gegeven om de emotionele intelligentie van juristen te vergroten. In Florida nam professor Leonard Riskin het initiatief tot ‘Mindfulness in Wetgeving en Conflictbeheersing.’ In Amsterdam nam een groep rechters en juristen het initiatief om samen mindfulness te trainen. In mijn optiek zouden we deze competenties al moeten aanbieden op de universiteit aan rechten studenten. Door in een vroeg stadium vertrouwd te raken met bewust handelen, reflectie en intervisie zorg je er voor dat een jurist naast een juridisch oog, ook technieken beheerst die hem vertrouwd maakt om vragen te stellen naar de meer humane achtergrond van de zaak. Dit zal leiden tot meer sustainable vormen van conflicthantering binnen het recht. 

Eerst emoties, dan geld en bezittingen. 

In mijn carrière als advocaat beoefende ik NLP, Hellinger (familie- constellatieheling) en veranderingen binnen de familiesystemen. Ik verzamel professioneel en privé uiteenlopende tools en instrumenten die me helpen om verborgen emoties te herkennen die de meeste mensen hebben als ze naar me toe komen met hun hulpvraag. Ik heb geleerd dat je nooit een juridisch probleem of een conflict over bezittingen kunt oplossen, als je niet begint met praten over de verborgen emoties. Dat is een benadering die we niet leren tijdens onze studie. De vaardigheden leerde ik van een psycholoog.

Met mijn benadering probeer ik het hele verhaal te ontdekken, ik spreek met kinderen, zoek de oorzaken achter een scheiding, de samenstelling van en invloeden op het gezin, de stressfactoren, onderliggende angsten. Ik let op de lichaamstaal, waar denken cliënten aan? Hoe gaat men zitten, naast of tegenover elkaar? Welke woorden gebruiken ze. Zolang we bereid zijn naar elkaar te luisteren, kunnen we van het beste in mensen in plaats van het ergste uitgaan. En dat is waar de holistische praktijk begint. Mijn doel is om bijstand te verlenen aan mijn cliënten en collega’s door een holistische aanpak binnen onze advocatenpraktijk te combineren met de reguliere rechtssystemen. Dit betekent dat ik zal streven deze twee werelden te combineren.

Petra Beishuizen